کارنامه ی سیاسی و فرهنگی سید محمدرضا مساوات

سیدمحمدرضا مساوات از مشروطه¬خواهان پرآوازه¬ای است که نقش برجسته¬ای در تحولات سیاسی و اجتماعی دوره آغازین مشروطه دارد. ردپای مساوات در ادوار مختلف نهضت مشروطه نشان از روحیه مبارزاتی و آزادی¬خواهی او داشته است. در این تحقیق تلاش شده است به نقش و جایگاه مساوات و تاثیرات او بر جنبش مشروطه¬خواهی پرداخته شود. هدف مساوات از شرکت و عضویت در محافل و انجمن¬های سیاسی آن زمان، از آغاز نهضت مشروطیت تا لحظه پیروزی چه بوده است؟ مساوات با اذعان به سختی مبارزه؛ با نوشتن و انتشار شب¬نامه¬های مخفی، عضویت در کمیته¬ انقلاب، درگیری مسلحانه با مستبدین، انتشار روزنامه مساوات، درگیری مستقیم با محمدعلی¬شاه، خروج اجباری از کشور چه افقی در نظر داشته است؟ دلایل رویارویی حکومت با مساوات در طول نهضت چه بوده است؟ دلایل اقبال عمومی نسبت به مساوات پیش و پس از به توپ بسته شدن مجلس، بازگشت به تبریز و ادامه مبارزه در دوره استبداد صغیر در کنار ستارخان و باقرخان، ورود به مجلس دوم از طرف مردم تبریز، تبعید به قم، جنگ جهانی اول و تشکیل کمیته دفاع ملی، تبعید به استامبول، وین، برلین، عضویت در کادر رهبری حزب دمکرات، و نماینده دوره¬های سوم، چهارم و پنجم مجلس شورای ملی، چه بوده است؟ وی تاکنون در پژوهش مستقلی مورد بررسی قرار نگرفته است. از این رو ضرورت دارد جهت آشنایی با ابعاد و زوایای مختلف تاریخ مشروطه ایران، این چهره فعال و تأثیرگذار، زندگی سیاسی، آراء و اندیشه¬هایش مورد بررسی قرار گیرد. در این پژوهش تلاش شده است تا با تکیه بر منابع دست اول مشروطه و شماره¬های متعدد روزنامه مساوات با برداشتن گامی کوچک، پرتو روشنی بر ابهام¬های کلی موجود در این زمینه افکنده شود و به سئوالات فوق پاسخ داده شود.